Η μονή Βαρλαάμ οφείλει το όνομά της στον ασκητή Βαρλαάμ, ο οποίος πρώτος κατοίκησε τον βράχο τον 14ο αιώνα ενώ αργότερα, τα επόμενα χρόνια έγιναν ανακαινίσεις μέχρι να έχει τη σημερινή εικόνα.
Μετά το 1350 περίπου η ανάβαση στο μοναστήρι γινόταν με ξύλινες σκάλες με τους μοναχούς ουσιαστικά να είναι αναγκασμένοι να πηδούν από τη μία σκάλα στην άλλη με κίνδυνο πολλές φορές, ανάλογα και των καιρικών συνθηκών, να χάσουν και τη ζωή τους.
Μετά από αρκετά χρόνια ξεκίνησε η ανέλκυση των μοναχών, των υλικών για την ανακαίνιση αλλά και όλων των απαραίτητων αγαθών με το λεγόμενο δίχτυ ενώ από τις αρχές του 19ου αιώνα δημιουργήθηκαν λαξευτές σκάλες στον βράχο με ενδιάμεση γέφυρα.