Περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού πάσχει από αλλεργίες, οι οποίες εκδηλώνονται ως αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργικό άσθμα, επιπεφυκίτιδα και έκζεμα.
Οι αλλεργικές παθήσεις έχουν αυξηθεί κατά τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες, κυρίως λόγω της δυτικοποίησης της ζωής μας, δηλαδή λόγω του καυσαέριου, τσιγάρου, χαλιών, των νέων αρχιτεκτονικών προδιαγραφών με πολύ μικρά δωμάτια που είναι συνεχώς κλειστά κλπ.
Σημαντικό ρόλο παίζει και η κληρονομικότητα: όταν ο ένας γονιός πάσχει από αλλεργίες τα παιδιά του έχουν 35% πιθανότητες να τις κληρονομήσουν, ενώ όταν και οι δύο γονείς είναι αλλεργικοί, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 80%.
Η χειρότερη εποχή αλλεργίας στη Κύπρο είναι η άνοιξη. Τα κυριότερα αλλεργιογόνα της εποχής αυτής στη Κύπρο είναι τα χόρτα της άνοιξης και η ελιά, καθώς επίσης και το πεύκο, κυπαρίσσι, κλπ. Σε χρονιές όπου έχει προηγηθεί σημαντική βροχόπτωση τους χειμερινούς μήνες, η ερχόμενη άνοιξη αναμένεται να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα στους ασθενείς με αλλεργίες λόγω των αυξημένων επιπέδων γύρης στην ατμόσφαιρα.
Η πιο συχνή αλλεργική πάθηση είναι η αλλεργική ρινίτιδα. Οι ασθενείς αυτοί παραπονούνται για φτάρνισμα και μάλιστα πολλές φορές απανωτό, που μπορεί να περιλαμβάνει 3-20 συνεχή φταρνίσματα, καταρροή (δηλ. τρέχει η μύτη) και φαγούρα στη μύτη που συχνά επεκτείνεται στα μάτια, αυτιά, ουρανίσκο και λαιμό. Η ρινική απόφραξη (το μπούκωμα της μύτης) είναι ένα εξ’ ίσου πολύ ενοχλητικό πρόβλημα, το οποίο θεωρείται από πολλούς ασθενείς ως το χειρότερο από όλα. Το μπούκωμα αυτό οδηγεί πολλές φορές σε δύσπνοια και εύκολη κόπωση, η οποία πρέπει να διερευνηθεί διότι και το άσθμα μπορεί να εμφανιστεί με παρόμοιο τρόπο. Το μπούκωμα της μύτης συχνά οδηγεί σε ιγμορίτιδα, λόγω του εγκλωβισμού μικροβίων μέσα στα ιγμόρια με όλες τις γνωστές συνέπειες, δηλαδή σοβαρούς πονοκεφάλους, βήχα, κιτρινωπές ή πράσινες βλέννες στη μύτη.
Αν η ιγμορίτιδα δεν θεραπευτεί εγκαίρως, μπορεί να γίνει χρόνια δηλαδή να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια ακόμα. Πολλές φορές, η κατάσταση αυτή θυμίζει ημικρανίες γι’αυτό και κάποτε συγχέεται με την ασθένεια αυτή. Συχνά επηρεάζονται και τα αυτιά όπου δημιουργείται ένα αίσθημα σαν να ευρίσκεται ο ασθενής στο αεροπλάνο, δηλαδή κλείνουν τα αυτιά, βουίζουν, σφυρίζουν και ελαττώνεται η ακοή. Κάποτε παρουσιάζεται ίλιγγος ή αστάθεια διότι επηρεάζεται άμεσα το παρακείμενο κέντρο ισορροπίας.
Η αλλεργική ρινίτιδα πολλές φορές συνοδεύεται από επιπεφυκίτιδα δηλαδή ενοχλήσεις στα μάτια με τη μορφή τσούξιμου, υγρών ματιών, αίσθημα ξένου σώματος στα μάτια. Μεγάλο ποσοστό ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα πάσχει επίσης από άσθμα. Στους ασθενείς με άσθμα παρατηρείται βρογχόσπασμος δηλαδή κλείνει και σφυρίζει ο βρόγχος καθώς επίσης και φλεγμονή. Τα κύρια συμπτώματα είναι δύσπνοια, πίεση στο στήθος, βήχας και συρίττουσα αναπνοή (σφύριγμα στο στήθος). Οι ασθενείς συχνά ξυπνούν με έξαρση των συμπτωμάτων τους και κυρίως κατά τις πρωινές ώρες. Πολύ συχνά οι ασθενείς δεν υποψιάζονται ότι πάσχουν από αλλεργίες αλλά αποδίδουν την αλλεργική ρινίτιδα σε συχνή γρίπη, ή το άσθμα σε βρογχίτιδα.
Μια μικρότερη κατηγορία ασθενών κυρίως μικρά παιδιά πάσχουν επίσης και από έκζεμα που εμφανίζεται ως ξηροδερμία με δερματικά εξανθήματα με έντονο κνησμό σε διάφορα μέρη του σώματος.
Η διάγνωση
Ο πιο αξιόπιστος τρόπος διάγνωσης είναι το δερματικό τεστ αλλεργίας, ένα ανώδυνο τεστ το οποίο σε 30 λεπτά εντοπίζει τα αλλεργιογόνα που είναι υπεύθυνα για τα συμπτώματα του συγκεκριμένου ασθενούς. Κατά το τεστ αυτό, εισάγεται στο δέρμα μια πολύ μικρή ποσότητα από τα διάφορα αλλεργιογόνα με αποτέλεσμα να κοκκινίσει το δέρμα στη περιοχή που βρίσκονται οι ένοχες αλλεργιογόνες ουσίες.
Η θεραπεία
Όπως σε όλες τις ασθένειες, έτσι και στις αλλεργίες, η θεραπεία αρχίζει με την αποφυγή των αλλεργιογόνων παραγόντων υπεύθυνων για τα συμπτώματα. Αν αυτό δεν είναι εφικτό ή αρκετό, τότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα φάρμακα όπως αντιφλεγμονώδη ρινικά σπρέι, αντιισταμινικά, αποσυμφορητικά. Τα νέου τύπου αντιισταμινικά δεν προκαλούν υπνηλία όπως τα παλαιά. Η θεραπεία του άσθματος περιλαμβάνει ειδικά αντιφλεγμονώδη και βρογχοδιασταλτικά σπρέι.
Τα ήδη προαναφερθέντα φάρμακα δίνονται για προσωρινή βοήθεια για ελάττωση των συμπτωμάτων, χωρίς να μπορούν να αλλάξουν τη πορεία της ασθένειας. Η μοναδική θεραπεία που μπορεί να αλλάξει τη πορεία της αλλεργική ρινίτιδας ή του άσθματος είναι η απευαισθητοποίηση (αλλεργικά εμβόλια). Κατά τη διάρκεια της χορήγησης των εμβολίων αυτών, το ανοσοποιητικό σύστημα ¨ξεχνά¨ τις αλλεργίες , ούτως ώστε ερχόμενο σε επαφή με τα συγκεκριμένα αλλεργιογόνα δεν προκαλείται αντίδραση. Τα εμβόλια αυτά έχουν ποσοστό επιτυχίας 90%.
Τι άλλο μπορεί να κάμει ο ασθενής για να μειώσει την επαφή του με τα αλλεργιογόνα;
- Το κάπνισμα, είτε ενεργητικό είτε παθητικό, είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας που χειροτερεύει τα συμπτώματα. Οι γονείς παιδιών με αλλεργίες και άσθμα δεν πρέπει κατ’ουδένα λόγο να καπνίζουν στο σπίτι.
- Τα δωμάτια να αερίζονται για 10-15 λεπτά , αλλά τα παράθυρα να μην μείνουν ανοικτά όλη την ημέρα για να μην εισέρχεται η γύρη στο σπίτι.
- Τα ρούχα να μην μένουν απλωμένα για πολλές ώρες έξω διότι σαν ¨δούρειος ίππος¨ μεταφέρουν στο σπίτι τη γύρη που κόλλησε πάνω τους. Προτιμότερο να απλώνονται το μεσημέρι για να στεγνώσουν γρήγορα.
- Τα κατοικίδια ζώα, και κυρίως η γάτα αν είναι δυνατό να μην εισέρχονται στο σπίτι. Απαγορεύεται αυστηρά να μπαίνουν στα υπνοδωμάτια.
- Τα μάλλινα μπουλουκάκια των παιδιών να αποφεύγονται και να προτιμούνται πλαστικά που μπορούν να πλυθούν.
- Αν ο ασθενής είναι αλλεργικός στα ακάρεα της σκόνης, τότε τα χαλιά πρέπει να αφαιρεθούν και να τοποθετηθούν ειδικά σκεπάσματα που σκοτώνουν τα ακάρεα.Τα κλινοσκεπάσματα να πλένονται 1-2 φορές τη βδομάδα στο πλυντήριο με πολύ ζεστό νερό 60-70C για να σκοτώνονται τα ακάρεα.
Χριστόδουλος Χριστοδούλου
Αλλεργιολόγος - Ανοσολόγος